Μιά απάντηση στον κ. Νίκο Δήμου
Τα στερνά και τα πρώτα
"Αυτό που συμβαίνει τα τελευταία χρόνια με τον Μίκη Θεοδωράκη δεν έχει προηγούμενο στην Ελληνική ιστορία - ίσως και την παγκόσμια. Ένας μεγάλος δημιουργός, στο τέλος μιάς λαμπρής και ένδοξης σταδιοδρομίας, απολαμβάνει όλες τις τιμές που μπορεί να του δώσει η χώρα του - αλλά και όλη η υφήλιος. Δεν περνάει εβδομάδα, γιά να μην πω μέρα, που να μην γίνεται κάποια εκδήλωση. Βιβλία εκδίδονται, ταινίες γυρίζονται, λευκώματα, συναυλίες, τελετές, τίτλοι, παράσημα, ονοματοδοσίες. Αυτό αναμφισβήτητα είναι καλό. Συνήθως οι τιμές έρχονται μετά θάνατον και αφορούν μόνο τους άλλους. Μεγάλοι μουσουργοί όπως ο Σκαλκώτας πέθαναν εντελώς άγνωστοι, με τα περισσότερα έργα τους ανεκτέλεστα (να μην αναφέρω τον υπερταλαντούχο Γιάννη Χρήστου, που χάθηκε νεότατος), Ακόμα και ο Μάνος Χατζιδάκις δεν πρόλαβε να απολαύσει την ευγνωμοσύνη του κοινού και του λαού. Ίσως, αν είχε ζήσει κι αυτός άλλα δέκα έξη χρόνια, (ήταν συνομήλικοι με τον Μίκη) να είχε απολαύσει κάποιες τιμες, αν και, από ότι ξέρω, έμοιαζε μάλλον αλλεργικός σε ταρατατζούμ και παράτες. Κι ενώ λοιπόν το έθνος τιμά τον Μίκη, ο Μίκης προσπαθεί να σώσει το έθνος. Ιδρύει την "Σπίθα", κίνημα πατριωτικό και εθνοσωτήριο και σε μιά διακήρυξη δώδεκα πυκνοτυπωμένων σελίδων εφημερίδας αναλύει τα προβλήματα και προτείνει λύσεις.
Δεν ξέρω πόσοι είχαν τον χρόνο και την υπομονή να διαβάσουν την διακήρυξη. Από περιέργεια το έκανα - και ομολογώ πως ένιωσα άσκημα. Από σεβασμό στο όνομα, το έργο και την ιστορία του, δεν θα ήθελα να σχολιάσω αυτά που γράφει. (Πρόσεξα ότι το ίδιο κάνουν και οι περισσότεροι πολιτικοί, επιστήμονες η δημοσιογράφοι). Μετά από πολλές παραληρηματικές σελίδες, προτείνει πχ. την διενέργεια δημοψηφίσματος γιά το αν θέλουμε την Τρόικα και το ΔΝΤ.
Αν θέλουμε; Κανείς δεν τους θέλει! Όμως, τι εναλλακτικές λύσεις έχουμε; Αυτές που προβάλλονται από την "Σπίθα" είναι αδιέξοδες και επικίνδυνες, γιά να μην πω και καταστροφικές. Δίνονται γιά να στηρίξουν μιά ιδεοληψία - κι' όχι μία οικονομία.
"Έχουμε μία σοφή παροιμία που λέει : "Tα στερνά τιμούν τα πρώτα". Εδώ δεν ισχύει. Κρίμα. Δεν υπάρχει κανείς εχέφρων δικός του ή φίλος, να τον προστατέψει από τον εαυτό του;"
@ Ο Νίκος Δήμου είναι ένας σημαντικός σύγχρονος διαννοητής και δεν κρύβω μάλιστα πως από παιδί θαύμαζα, όχι μόνο την κοφτερή του σκέψη και την κρυστάλλινή του φιλοσοφική ματιά αλλά και (κυρίως θάλεγα), τον τρόπο με τον οποίο επεξεργάζεται τα δεδομένα της πραγματικότητας ώστε να οδηγηθεί συχνότατα με ένα παιγνιώδη τρόπο, σε ένα πάντα βαθύ αλλά και ουσιαστικό διά ταύτα. Τα κείμενά του πάντοτε άριστα δομημένα και φυσικά με στιβαρή, είτε αναφορική είτε λογοτεχνική τεκμηρίωση. Σε κάθε περίπτωση, η σκέψη του Νίκου Δήμου δεν είναι από αυτές που κάποιος αναγνώστης μπορεί ή ..."δικαιούται" να προσπεράσει εύκολα και ο ίδιος ο συγγραφέας δεν είναι από αυτούς που μπορείς να τους "κατατάξεις" στους "φύση έτσι ή φύση αλλιώς", ώστε να μην μπεις κάν στον κόπο να "ασχοληθείς" με τις απόψεις τους.
Το συγκεκριμένο όμως άρθρο, πραγματικά πιστεύω πως αποτελεί όνειδος γιά τον ίδιο τον συγγραφέα (που ούτως ή άλλως βαθιά εκτιμώ), και όχι τόσο γιά τις θέσεις που διατυπώνει - αυτές είναι αναφαίρετο δικαίωμά του να τις διατυπώνει, όσο γιά το ότι, (και κατά μία πρακτική στην οποία ο Νίκος Δήμου δεν μας έχει συνηθίσει), αναθέτοντας όλη την τεκμηρίωση των απόψεών του σε ένα (αφελές και γεμάτο από κάθε τύπου παραίτηση) ψευδοερώτημα, ("όμως, τί εναλλακτικές λύσεις έχουμε ;"), υποκαθιστά τον πολιτικό (του) λόγο με το κοινό χαβαλετζίδικο "γιαούρτωμα".
Και φυσικά δεν είναι μόνο η απουσία ουσιαστικού αντιλόγου αλλά και το συνολικότερο "στήσιμο" του κειμένου καθώς και αυτά που εύκολα μπορεί κάποιος να αναγνώσει πίσω από τις γραμμές. Θα το αποτολμήσω :
"Αυτό που συμβαίνει τα τελευταία χρόνια με τον Μίκη Θεοδωράκη δεν έχει προηγούμενο στην Ελληνική ιστορία - ίσως και την παγκόσμια."
Γιά κάτι εξαιρετικά "κακό" ή έστω "παράδοξο" προετοιμάζετε τον αναγνώστη κ. Δήμου. Ποιό είναι αυτό;
" Ένας μεγάλος δημιουργός, στο τέλος μιάς λαμπρής και ένδοξης σταδιοδρομίας..."
"...στό τέλος..." Πώς γνωρίζετε αλήθεια; Έχετε κάποια άνωθεν "πληροφόρηση" γιά κάποιο επερχόμενο μοιραίο ? Ο θάνατος αγαπητέ δεν έχει επετηρίδα. Ασέβεια λοιπόν κύριε Δήμου. Αλλά και α-νοησία και φυσικά και αποκοτιά.
"...απολαμβάνει όλες τις τιμές που μπορεί να του δώσει η χώρα του - αλλά και όλη η υφήλιος. Δεν περνάει εβδομάδα, γιά να μην πω μέρα, που να μην γίνεται κάποια εκδήλωση. Βιβλία εκδίδονται, ταινίες γυρίζονται, λευκώματα, συναυλίες, τελετές, τίτλοι, παράσημα, ονοματοδοσίες".
Ποιό το μεμπτό ακριβώς εδώ δηλαδή; Δεν χαίρεστε που ίσως πλέον η "υφήλιος" να έχει συνειδητοποιήσει πως πρέπει να τιμάμε κάποιον όσο ζεί και όχι μετά την ενδήμησιν; Ή μήπως ξαφνικά, ολόκληρη η "υφήλιος" έχει παρανοήσει ή μήπως ξαφνικά ολόκληρη η "υφήλιος" έχει κάποιο συμφέρον να τον επαινέσει, συνωμοτήσασα και ιδιοτελώς σκεπτόμενη;
"Αυτό αναμφισβήτητα είναι καλό".
Από την συνολική αίσθηση που αποκομίζει ένας στοιχειωδώς σκεπτόμενος αναγνώστης και από τα συμφραζόμενα, μάλλον δεν το πολυπιστεύετε. Αλλά έπρεπε να το γράψετε γιά να μας δείξετε την αρχικά "καλή σας διάθεση/προαίρεση".
"Ακόμα και ο Μάνος Χατζιδάκις δεν πρόλαβε να απολαύσει την ευγνωμοσύνη του κοινού και του λαού. Ίσως, αν είχε ζήσει κι αυτός άλλα δέκα έξη χρόνια, (ήταν συνομήλικοι με τον Μίκη) να είχε απολαύσει κάποιες τιμες, αν και, από ότι ξέρω, έμοιαζε μάλλον αλλεργικός σε ταρατατζούμ και παράτες".
Και ποιός φταίει αλήθεια γιά το ότι ο παμμέγιστος Χατζιδάκις έφυγε τόσο πρόωρα; Και ποιός σας λέει κύριε Δήμου ότι η ίδια "υφήλιος" δεν θα ήθελε να τιμήσει αναλόγως και τον Μάνο Χατζιδάκι; Και ποιός σας είπε κύριε Δήμου πως και τώρα δεν τον τιμά με συνεχόμενες εκδηλώσεις και συναυλίες και αφιερώματα και ονοματοδοσίες; Και προς τί η χρήση των λέξεων "ταρατατζούμ και παράτες" παρά γιά να προκύψει εκ λογικής αντιδιαστολής, πως ο Μίκης Θεοδωράκης δεν είναι παρά ένας μωροφιλόδοξος που έχει ζωτική ανάγκη από "ταρατατζούμ και παράτες";
"Κι ενώ λοιπόν το έθνος τιμά τον Μίκη, ο Μίκης προσπαθεί να σώσει το έθνος".
Παρακάμπτοντας το σκωπτικόν, (γιά να μην πω και κρυπτοχυδαίον της έκφρασης "σώσει το έθνος") θα σας ρωτήσω ευθέως: Και πού το κακό σε αυτό; Αντιθέτως, θάπρεπε να επαινεθεί γιά αυτή του την στάση, αφού οιοσδήποτε ενδιαφερόταν μόνο γιά τις τιμές και τις παράτες, κατά την γνωστή έκφραση θα καθόταν στα αυγά του, μη θέλοντας να δυσαρεστήσει αυτούς που τον τιμούν, ώστε να ...εξακολουθήσουν να τον τιμούν, και όχι να έχουν ξεκινήσει εκστρατεία λασπολόγησης και σπίλωσης που αφήνουν και θλιβερά υποννοούμενα ως και γιά την νοητική του διαύγεια.
Μήπως λοιπόν αν δεν "μιλούσε", κατά την προσφιλή τακτική της συντριπτικής πλειονότητας του πνευματικού κόσμου, τότε θα είχαμε να του προσάψουμε το ότι αυτοί τον τιμούν και αυτός σε αντάλλαγμα σωπαίνει ? Μήπως δηλαδή σε αυτόν τον γαμημένο τόπο κύριε Δήμου, ό,τι και να κάνεις, είτε αυτό-είτε το αντίθετό του, αν το σύστημα θέλει να σε λιώσει θα καταφέρει να σε λιώσει; Πού είναι η ορθή και διαυγής σκέψη στην οποία μας έχετε συνηθίσει κύριε Δήμου;
"Ιδρύει την "Σπίθα..."
Δεν "ίδρυσε" τίποτε ο Μίκης Θεοδωράκης, μέχρι στιγμής τουλάχιστον, (και αυτό σύν τοις άλλοις αποτελεί και δημοσιογραφική σας γκάφα αφού ως γεγονός είναι απολύτως ανακριβές). Το μόνο που έκανε ο Μίκης, ήταν αυτό που ανέκαθεν, είτε με την μουσική του - είτε με την προσωπική του διαδρομή έκανε, να καταφέρει δηλαδή γιά ακόμη μιά φορά να ταράξει τον εθνικό μας λήθαργο. Και απλώς θέλησε γιά άλλη μιά φορά, να ανάψει μιά "σπίθα" στα καλοθρεμμένα οπίσθια μιάς κοινωνίας η οποία κινούμενη ανάμεσα στην Σκύλλα της αξιακής παρακμής και την Χάρυβδη της παραίτησης, βλέπει τα πάντα να γίνονται ερήμην της και η ίδια να παρακολουθεί ως τηλεθεατής το δράμα πάνω στην αναπηρική πολυθρόνα της ραστώνης και της παθητικότητας, μόνο που αυτή τη φορά παρακολουθεί το δικό της δράμα και εκεί ακριβώς συνίσταται και το συνολικώς τραγικόν του πράγματος.
Αν λοιπόν μέμφεστε γιά αυτό τον Μίκη Θεοδωράκη ή και όποιον Μίκη Θεοδωράκη αποπειράται κάτι τέτοιο, με γειά σας και χαρά σας αλλά μην ξεχνάτε πως όλοι κρινόμαστε.
"Δεν ξέρω πόσοι είχαν τον χρόνο και την υπομονή να διαβάσουν την διακήρυξη".
Εκατοντάδες χιλιάδες άνθρωποι, να σας το πώ εγώ να μην ανησυχείτε, ακόμη και σείς κύριε Δήμου ο οποίος δόξα τω (όποιω) θεώ, δεν βρίσκεστε σε κάποια γωνία της κοινωνίας, είτε οικονομική είτε άλλη.
"Από περιέργεια το έκανα - και ομολογώ πως ένιωσα άσκημα".
Όλοι τελικά είχαν κάποιο λόγο να το κάνουν, ακόμη και σείς, δεν υπάρχει λοιπόν κάποιος λόγος να ...απολογείστε γιά το ότι την διαβάσατε. Και το να παροτρύνετε εμμέσως πλήν σαφώς μέσα από ένα λεκτικό σχήμα σε άλλους να μην την διαβάσουν, όχι μόνο απέχει παρασάγγας από το να αποτελεί παρότρυνση ενός πνευματικού ανθρώπου αλλά και βαριά προσβολή γιά τον αναγνώστη που αν την διαβάσει δεν θα έχει ο ίδιος την ωριμότητα να την πετάξει μόνος του στα σκουπίδια.(λέω εγώ ας πούμε).
"Από σεβασμό στο όνομα, το έργο και την ιστορία του, δεν θα ήθελα να σχολιάσω αυτά που γράφει".
Κακώς αγαπητέ κύριε Δήμου, κακώς! Διότι θα είχαν εξαιρετικό ενδιαφέρον οι απόψεις σας επί συγκεκριμένων ζητημάτων. Βέβαια γνωρίζω πως κάτι τέτοιο θα απαιτούσε πολύ περισσότερο χρόνο από αυτόν που διαθέσατε γιά να γράψετε το παραπάνω άρθρο αλλά τουλάχιστον έτσι, δεν θα έμοιαζε με ένα λιβελλογράφημα το οποίο ξεχειλίζει από μικρότητα και χολή και συμπαθάτε με γιά το οξύ των λέξεών μου.
"(Πρόσεξα ότι το ίδιο κάνουν και οι περισσότεροι πολιτικοί, επιστήμονες η δημοσιογράφοι)."
Ναι, έχετε δίκιο σε αυτό, το ίδιο κάνουν. Και υποθέτω ο καθένας γιά τους προσωπικούς του λόγους, δεν πιστεύω δα πως σεις εκπροσωπείτε τον "πολιτικό, επιστημονικό και δημοσιογραφικό κόσμο". Αλλά ακόμη και αν δεχτώ την άποψή σας, από πότε η πλειονότητα αποτελεί εγγύηση περί του ορθού ? Και από πότε ΕΣΕΙΣ κύριε Δήμου, αποκτήσατε αίφνης τόσο μεγάλη εκτίμηση στους πολιτικούς, στους επιστήμονες και στους δημοσιογράφους, ώστε να αναθέτετε την υπεράσπιση των απόψεών σας πάνω στην συλλογική τους αντίδραση και μάλιστα όταν αυτή η αντίδραση δεν είναι τίποτε άλλο παρά μιά σιωπή ? (ένας σκασμός κατά το κοινώς λεγόμενο).
"Μετά από πολλές παραληρηματικές σελίδες, προτείνει πχ. την διενέργεια δημοψηφίσματος γιά το αν θέλουμε την Τρόικα και το ΔΝΤ."
Υπάρχει και συνταγματική πρόβλεψη περί αυτού νομίζω, ποιό αλήθεια θα ήταν το πρόβλημα ? Πάλι "ανώριμος" ο ..."λαός" κύριε Δήμου; Πάλι ανώριμος ο "λαός";
" Άν θέλουμε; Κανείς δεν τους θέλει! Όμως, τι εναλλακτικές λύσεις έχουμε; "
Τί "λύσεις" έχει κύριε Δήμου μιά αλυσσοδεμένη γυμνή ξανθή νεάνις, ευειδής και καλλίπυγος μέσα σε ένα κλειδωμένο δωμάτιο με "συντροφιά" τρεις άρτι αποφυλακισθέντες οι οποίοι έχουν να συνευρεθούν με γυναίκα ερωτικώς επί σειρά ετών; Ο ρεαλισμός κύριε Δήμου είναι αρετή, αλλά δεν πρέπει να ξεχνούμε πως από κάτι τέτοιες "αρετές" (και όχι μόνο φυσικά εννοείται-οφείλουμε πάνω από όλα να κάνουμε την αυτοκριτική μας ως έθνος και ως πολίτες), μας οδήγησαν εδώ που μας οδήγησαν. Η ρητορική σας ερώτηση αυτή κύριε Δήμου, δεν μπορεί να είναι ερώτηση ενός πνευματικού ανθρώπου που θέλει τον πολίτη ενεργό και πάντα αγωνιζόμενο, ακόμη και όταν "οι λύσεις" δείχνουν να λείπουν. Και πάμπολλες φορές η ιστορία έχει αποδείξει πως η έννοια του αδυνάτου δεν έχει να κάνει παρά με την κοινωνική παραίτηση. Η ιστορία κύριε Δήμου, (και θεωρώ τον εαυτό μου εξαιρετικά ανεπαρκή γιά να κάνω σε σάς μάθημα ιστορίας), όχι μόνον δεν αποτελεί κάποια ακολουθία "λογικώς αναμενομένων γεγονότων" αλλά θα λέγαμε πως οι σημαντικότερες καμπές της έχουν ταυτιστεί με το ακριβώς αντίθετο αυτών, δηλαδή με ανατροπές λογικών.
Και δεν θέλω σε καμμία περίπτωση να αποδώσω στην ηλικία σας την λογική πλήρους παραίτησης την οποία εκφράζετε, αφού γνωρίζω πως η νεότητα δεν έχει να κάνει με ημερομηνίες ληξιαρχικών πράξεων, κάτι το οποίο εσείς βέβαια ξεχνάτε, προσπαθώντας να μειώσετε την αξία των λόγων κάποιου όπως στην περίπτωσή μας του Μίκη Θεοδωράκη, εστιάζοντας αγενώς αλλά και χωρίς νόημα θάλεγα, στο προχωρημένο της ηλικίας του. (η οποία ειρήσθω εν παρόδω δεν νομίζω πως απέχει και πολύ από την δική σας όσον αφορά την πιθανή ημερομηνία έναρξης αλλοίωσης των εγκεφαλικών κυττάρων).
"Αυτές που προβάλλονται από την "Σπίθα" είναι αδιέξοδες και επικίνδυνες, γιά να μην πω και καταστροφικές.
Κρίσεις και αφορισμοί χωρίς την ελάχιστη προσπάθεια τεκμηρίωσης, που χωρίς δεύτερη σκέψη τοποθετούν το άρθρο σας στην εξαίρετο κατηγορία της αυριανικού τύπου "αρθρογραφίας".
"Δίνονται γιά να στηρίξουν μιά ιδεοληψία - κι' όχι μία οικονομία".
Η οικονομία μιάς χώρας κύριε Δήμου δεν είναι λογιστική διαχείριση. Και δεν νομίζω πως υπάρχει ανάγκη περαιτέρω αιτιολόγησης πάνω σε αυτό το θέμα, πιστεύω πως και σείς θεωρείτε αυτονόητο πως δεν μπορείς παραδείγματος χάριν να κλείσεις ένα νοσοκομείο το οποίο "μπαίνει μέσα" οικονομικά, με την ίδια λογική που ως ιδιώτης θα έκλεινες μία βιοτεχνία εσωρούχων. Τώρα αν εσείς το (όποιο) όραμα το ονομάζεται "ιδεοληψία", προφανώς είναι ένα θέμα καθαρά δικό σας και από την στιγμή που, αν μη τι άλλο, το όραμα αυτό εκφράζεται από έναν άνθρωπο που ποτέ του δεν έδωσε γή και ύδωρ σε κανένα κομματικό μηχανισμό. Και το να ονομάζεις αυθαίρετα την (όποια) ιδεολογία ιδεοληψία, όταν δεν είναι ξεκάθαρα υβριστικό, είναι λιγότερο ξεκάθαρα ύποπτο. (συγχωρέστε με αλλά πλέον έχω γίνει πολύ επιφυλακτικός με τις θέσεις "πνευματικών ανθρώπων" και εδώ δεν αναφέρομαι σε σας).
"Έχουμε μία σοφή παροιμία που λέει : "Tα στερνά τιμούν τα πρώτα". Εδώ δεν ισχύει. Κρίμα.
Θα είχατε κάθε "δικαίωμα" σε ένα τέτοιο επιμύθιον, αν είχε προηγηθεί από μέρους σας μιά πλήρης και επαρκώς τεκμηριωμένη τοποθέτηση. Κάτι τέτοιο όμως δεν συνέβη. "Κρίμα" κύριε Δήμου. (και μάλιστα, ...κρίμα βαρύ).
"Δεν υπάρχει κανείς εχέφρων δικός του ή φίλος, να τον προστατέψει από τον εαυτό του;"
Προφανώς το ίδιο θα μπορούσε κάλλιστα να αναρωτηθεί κάποιος και γιά σας. Μήπως θα θέλατε να μεταφέρουμε το επίπεδο του σοβαρού πολιτικού διαλόγου (διαλόγου πολιτών), σε αυτό της τύπου μάπετ σώου γεροντομαχίας;
Και όπως εύστοχα επικαλεστήκατε την λαϊκή σοφία κύριε Δήμου, πράγματι, "τα στερνά τιμούν τα πρώτα". Σας καλώ λοιπόν να τα τιμήσετε, ζητώντας δημόσια συγγνώμη, όχι φυσικά γιά τις απόψεις σας, αλλά γιά το ότι δεν μπήκατε στην βάσανο να τις τεκμηριώσετε, ίσως γιατί βασιστήκατε περισσότερο από ότι θα έπρεπε στην βαρύτητα της υπογραφής σας, θεωρώντας ότι αυτή "θα καθαρίσει" γιά σας.
Και μετά από μιά τέτοια πνευματική πορεία, ίσως θα έπρεπε να έχετε την σοφία να γνωρίζετε, πως δεν είναι η υπογραφή που προσδίδει αξία σε ένα άρθρο αλλά μάλλον το ακριβώς αντίθετο. Και αν ένα τεκμηριωμένο άρθρο συνοδεύεται και από μιά βαριά υπογραφή, τότε ναι, αποκτά μιά ακόμη μεγαλύτερη δυναμική. Αν όμως όχι, τότε εκπίπτουν όλα. Και το άρθρο και η υπογραφή. Και μάλιστα εκπίπτουν στο επίπεδο μιάς ψευδεπίγραφης πνευματικής ανθρωποφαγίας και ενός ευτελούς λογοτεχνικοφανούς χουλλιγκανισμού.
Όσο και αν σας φαίνεται παράξενο, εξακολουθώ να σας εκτιμώ και θέλω να πιστεύω πως θα έχετε την γενναιότητα μιάς δημόσιας συγγνώμης.
Ελπίζοντας,
Παύλος Κιρκασίδης.
(Και κατά κόσμον "Ο Κακός Λύκος", ένας ανώνυμος δηλαδή).
Το πήραμε από: το Αυτονόητο
